Da “La manutenzione delle maschere”

di Arben Dedja

Galleria

Questa lunga galleria dove io – bambino
correvo contento con il treno
delle vacanze di luglio è la vagina
di mia madre mentre nascevo

e questo fischio dal buio della
galleria spaventato è il fischio
del mio lubrificato corpicino
scivolando fra le cosce di mia madre

mentre quella luce lontana in fondo
alla galleria quella luce che soffoca che
presto s’avvicina facendosi vortice di colori
è la morte la splendida morte che abbaglia.

Tunel. Ky tunel i gjatë ku unë – fëmijë/ kaloja i kënaqur me trenin/ e pushimeve të korrikut është vagina/ e mëmës sime teksa lindja// dhe kjo vërshëllimë nga terri/ i tunelit trembur është vërshëllima/ e trupit tim të lubrifikuar duke/ rrëshqitur kofshëve së sime ëme// ndërsa ajo dritë e largët në fund/ të tunelit ajo dritë që të merr frymën/ q’afrohet shpejt e bërë shpellë ngjyrash/ është vdekja vdekja e bukur që po e pres.

*

Autopsia di una bambola

Nuda sopra il tavolo della cucina
freddo il sesso
senza peluria sotto le ascelle.
I seni appena sbocciati
non grossi come quelli della nonna.

Nel ventre muto
budella a riccio
dove da tempo sono conficcate
plastica e prosa della civiltà.

Più svelti di Larrey
ad amputare arti.

Alla fine
il più piccolo
se ne va
in bocca
l’occhio di vetro.

Autopsia e një kukulle. Ashtu picake mbi tryezën e kuzhinës/ i ftohur seksi/ pa qime në sqetulla./ Gjinjtë e sapoçelur/ s’janë të bëshëm si të gjyshes.// Në barkun e shtemët/ rropulli kaçurrele/ ku me kohë janë kallur/ plastika dhe proza e qytetërimit.// Më të shpejtë se Larrey/ n’amputim gjymtyrësh.// Në fund/ ai m’i vogli/ largohet/ me në gojë/ syrin prej qelqi.

*

La presentazione

Ah si, ricordo bene gli albanesi
arrivarono in ciurme dal confine settentrionale
come abbondarono quell’anno le civette nei dintorni.

Ed io donai e donai e donai e donai
in quell’occasione rinnovai il Guardaroba di ieri
si fece in quattro mio marito per la nuova Biancheria.

Poi irruppero i curdi sorridenti come primavera
con le gambe di legno marcite dalle onde
poi i ruandesi che sbagliarono strada.

Ed io donai e donai e donai e donai
di nuovo ho dato via la Biancheria Firmata
era un po’ fuori moda il Ricamo delle Mutande.

Poi i moldavi scattarono con zattere fatali
poi gli iracheni camminando su ghiacci
i burundesi con gabbane squarciate dai lupi.

Ancora io donai e donai e donai e donai
avevano le afgane tutti i miei Reggiseni
la mendicante bosniaca sette Mutande vestiva.

Poi arrivarono i cingalesi con tizzoni nei taschini
e poi i kossovari ma erano fuori stagione
per le Passerelle di New-York – Paris – Milano.

Io ancora donai e donai e donai e donai
anche se la casa mi forzarono per rubare il Guardaroba
che, per fortuna, era vuota dall’ultima donazione…

…qui la Signora interrupe il discorso perché, nel fratempo, gli presentarono un islandese.

Prezantimi. Ah po, më kujtohen shqiptarët/ mbërritën me turma nga kufiri verior/ ç’u shtuan atë vit kukuvajkat në rrethina.// E unë dhashë e dhashë e dhashë e dhashë/ e ndërrova me këtë rast Garderobën e djeshme/ u ça katërsh im shoq për Të Linjta të reja.// Pastaj kurdët ia behën të qeshur si pranvera/ me këmbët e drunjta të kalbura nga dallgët/ pastaj ruandezët që rrugën ngatërruan.// E unë dhashë e dhashë e dhashë e dhashë/ m’u desh prapë t’i falja Të Linjtat e Firmosura/ i kish ikur ca moda Dantellave të Breçkave.// Pastaj brofën moldavët me trape fatalë/ pastaj irakenët duke ecur mbi avra/ burundasit me guna të çjerra nga ujqit.// Prapë unë dhashë e dhashë e dhashë e dhashë/ kishin gratë afgane gjithë Gjimbajtëset e mia/ një lypëse boshnjake shtatë palë Breçka kish mbathur.// Pastaj erdhën çingalezët me gaca ndër xhepa/ pastaj kosovarët po sezoni s’kish nisur/ i Pasarelave në New-York – Paris – Milano.// Prapë unë u dhashë e u dhashë e u dhashë/ ndonëse më hynë në shtëpi Garderobën të vidhnin/ që, për fat, ishte bosh nga dhuresa e fundit…
…këtu Zonja e ndërpreu rrëfimin se, ndërkaq, i prezantuan një islandez.

*

Zio Lazzaro

Mi arruffò i capelli
mentre avanzava
con uno strano modo
di camminare a sbalzi
uguali le gambe
dei calzoni una
delle scarpe più piccola
si avvicinò
alla sedia vide la sedia
di sbieco calò la mano
un bottone invisibile
premé sotto il ginocchio
e la destra si piegò.

Ungji Llazar. Më shpupurisi flokët/ tek bëri përpara/ me një të ecur të çuditshme/ hopthi njëlloj/ këmbët e pantallonave/ njëra nga këpucët/ m’e vogël/ iu afrua karriges/ e pa shtrembër karrigen/ uli dorën/ një sustë të padukshme/ shtypi nën gju/ dhe e djathta u përkul.

*

1997

Le poche bottegucce
non saccheggiate
s’affrettavano di vendere
le ultime provviste.

Cercai per il quartiere
una che non aveva
scaffali vuoti.

Quando la trovai
mi misi in coda
e il signore prima
comprò l’ultima merce:
quattro bottiglie d’aceto.

1997. Ato pak tregtiza/ të paplaçkitura/ nxitonin të shisnin/ zahiretë e fundit.// Kërkova në krejt lagjen/ një që të mos i kishte/ raftet bosh.// Kur e gjeta/ mbajta rradhën/ dhe zotëria përpara/ bleu mallin e fundit:/ katër shishe uthull.

*

Ispezione chirurgica

Nella cieca luce della stanza
una notte esaminai
un vecchietto rannichiato dei sobborghi di Prishtina
alloggiato temporaneamente nel campo tedesco
dei rifugiati – ma non era in grado di spiegare
dove – .

Vidi le sue gambe sottili, storte
quando mi si denudò davanti
e il pene circonciso malamente da
qualche barbiere nella lontana fanciulezza. Otto
figli aveva e cinque
figlie tutti sposati, nessuno con lui –
sparsi per il mondo, uccisi –
ma non ci capivamo bene: lui nel suo dialetto
io con la mia lingua letteraria.

Un vecchio finito ormai, gemeva
davanti a me ad ogni tocco.

Non era stato così
là nella sua capanna quando l’avevano cacciato
a calci l’avevano messo in fila,
conoscevo l’indecifrabile
suo sguardo sul rosario
sul fango della strada.

Facile e immediata la diagnosi:
cancro della prostata.

Poco si poteva fare per lui –
e non c’era posto in reparto.

Era notte, ma lo spedii lo stesso al campo:
«Fatti vivo la settimana prossima, bacë*!»

*In Kosovo, si chiamano così i più anziani, in segno di rispetto.

Kqyrje kirurgjike. Nën dritën e qorruar të dhomës/ e vizitova një natë/ plakun e mrrolur nga rrethinat e Prishtinës/ tani strehuar në kampin gjerman/ të refugjatëve – po s’qe në gjendje ta thosh/ nga binte – .// Ja pashë ato këmbë të holla, kërcinj-shtrembëruar,/ kur u zhvesh para meje/ dhe penisin rrethprerë mos-më-keq nga/ ndonjë berber në fëmijërinë e largët. Tetë/ djem kish dhe pesë/ vajza të gjithë martuar, asnjë me të –/ shpërndarë nëpër botë, vrarë –/ po s’merreshim vesh mirë: ai me dialektin e tij/ unë me lletrarishten time.// Plak i mbaruar tani, rënkonte/ para meje në çdo prekje.// S’qe i tillë/ atje në kësollën e vet kur e nxorën/ me shkelma e vunë në radhë,/ ia dija vështrimin/ e pazbërthyeshëm mbi tespihe/ dhe baltën e rrugës.// E thjeshtë e shpejtë qe diagnoza:/ kancer prostate.// Pak mund të bëhej për të –/ dhe s’kish vende pavioni.// Natë qe, por e nisa prapë në kamp:/ «Duku nga java tjetër, bacë!»

*

A Sara…

A Sara piace da metà ponte
guardare l’acqua che va sotto di noi
dritto verso il cuore della pianura. Capisce
lei, così piccola, che
tutto scorre? Come fa a capire
che quel gabbiano senza mare
volando tra nebbie a fior d’acqua
invano cerca un pasto salino?
Come fa a capire che quest’acqua
che va via, alla fine, è il sogno
il nostro sogno e il gabbiano
accecato lo scopo della vita?

Sarës i pëlqen…. Sarës i pëlqen nga mesi i urës/ të shohë ujin si poshtë nesh shkon/ për në zemër të rrafshultës. A/ e kuptokësh, vallë, kaq e vogël,/ që gjithçka rrjedh? Si ta kuptokësh/ që ajo pulëbardhë e padet/ fluturon ujit ciktas mes mjegulle/ më kot të kërkojë hajen e njelmët?/ E si ta kuptokësh, vallë, që ky ujë/ që shkon tutje, tekefundit, është ëndrra,/ ëndrra jonë dhe pulëbardha/ e verbuar qëllimi i jetës?

*

Sull’amore

Il mal di stomaco
che capita dopo
un classico bacio francese
lo causa l’Helicobacter Pylori,
dice la medicina.

La cistite da luna di miele
si cura con Nitrofurantoina orale
50 mg mezz’ora
prima del coito.

Anche cinque volte al dì?

Mbi dashurinë. Trazimin në lukth/ që ndodh pas puthjes së thellë/ gojë më gojë/ e shkakton Helicobacter Pylori,/ mjekësia thotë.// Cistiti i muajit të mjaltit/ mjekohet me Nitrofurantoinë 50 mg/ nga goja gjysëm ore/ para koitusit.// Edhe pesë herë në ditë?

*

Arben Dedja (1964) è nato a Tirana (Albania), dove studiò Medicina e Chirurgia e si specializzò in Chirurgia Generale. Vive in Italia dal 1999 e lavora come ricercatore presso l’Università degli Studi di Padova. Pubblica articoli scientifici nel campo della trapiantologia e delle cellule staminali. In Albania sono usciti due suoi libri di poesie e tre di traduzioni poetiche («Tutte le poesie» di Guido Cavalcanti, «Poesie scelte» di Umberto Saba e ancora «Poesie scelte» del poeta ceco Miroslav Holub). Autotraducendosi, ha potuto pubblicare suoi testi anche in Italia, in riviste («Semicerchio», «Pagine», «Dedalus»), riviste on-line («Sagarana», «El-Ghibli») e pagine on-line («Kúmá», «Absolute poetry»).